Πως βοηθάμε στην απεξάρτηση. Ο περιορισμός στις μέρες μας εξαιτίας του covid-19 εντείνει  την κοινωνική κρίση που έχει εκδηλωθεί στη σύγχρονη εποχή. Έχει επηρεάσει έντονα την κοινωνία, τις δομές της και τα συστήματα της και καθιστά τους ανθρώπους πολύ ευάλωτους.  Η εξάρτηση είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που εκφράζει σε μεγάλο βαθμό την πίεση και τις δυσάρεστες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η παρακμή στον κοινωνικό και πολιτιστικό τομέα. Οι πιο αδύναμοι και ευάλωτοι κοινωνικά που είναι οι νέοι, μαθαίνουν να ζουν με αυτή την πίεση και αυτό τους καθιστά δυστυχείς αφού δεν μπορούν να ελέγξουν τη ζωή τους. Αυτό σημαίνει ότι η εξάρτηση  δεν είναι μία ατομική υπόθεση αλλά εμπλέκονται σε αυτή και άλλα πεδία, όπως η οικογένεια και η ίδια η κοινωνία.

Ο ρόλος που διαδραματίζει η οικογένεια στην εδραίωση της εξάρτησης καθώς και τη θεραπεία, είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Οι οικογένειες των εξαρτηµένων ατόµων φαίνεται να παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, όπως είναι η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών από κάποιο άλλο µέλος της οικογένειας, ο υψηλός βαθμός οικογενειακών συγκρούσεων, ο χαμηλός βαθμός συνοχής και ο μικρός βαθµός έκφρασης.

Τα μέλη της βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση, επομένως το οικογενειακό σύστημα και οι δυναμικές που αναπτύσσονται μέσα σε αυτό, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη αιτιολογία της εξάρτησης και της συνέχισής της. Εξίσου σημαντική είναι και η εργασία με την οικογένεια στη διαδικασία της απεξάρτησης. Μια σημαντική πρόκληση παραμένει η διερεύνηση της εξάρτησης όχι μόνο εστιάζοντας στο άτομο, αλλά και στην ίδια την οικογένεια. Έτσι, η κινητοποίηση της οικογένειας και του ατόμου αλλά και η συμμετοχή τους στη θεραπευτική διαδικασία παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αλλαγή. Επιπλέον, η οικογένεια αποτελεί πηγή ψυχολογικών προβλημάτων, όπως και το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον του εξαρτημένου ατόμου.  

Ψυχότροπες ουσίες

Κάποιες εξ αυτών δημιουργούν διέγερση, ενώ κάποιες άλλες παραισθήσεις . Άλλες πάλι δημιουργούν ευφορία ή άλλες αντιδράσεις. Όλες όμως, ασχέτως την κατηγορία στην οποία εντάσσονται οδηγούν στην εξάρτηση. Ενδεικτικά: Αλκοόλ, Κάναβη, Βενζοδιαζεπίνες, Οπιοειδή, διεγερτικά, παραισθησιογόνα, υπνωτικά. Μετά από κάποιο διάστημα, το άτομο εθίζεται στη δράση της ουσίας.

Συνέπειες:

• Την ανάγκη συνεχούς αύξησης της δόσης για να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα (φαινόμενο αντοχής ή ανοχής- tolerance),
• την εμφάνιση στερητικού συνδρόμου επί απουσίας της ουσίας,
• Την ψυχολογική εξάρτηση, που ανάγεται στην διαρκή αίσθηση ανάγκης της ουσίας, ακόμα και επί απουσίας στερητικών φαινόμενων.

Εξάρτηση

Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα αντικείμενο ή άλλο άτομο. Ο εξαρτημένος χτίζει και επικεντρώνει τη ζωή του γύρω από το αντικείμενο της εξάρτησής του. Εξάρτηση από ουσίες είναι η κατάσταση απόλυτου εθισμού, κατά την οποία ένας άνθρωπος κυριαρχείται από την έντονη ανάγκη λήψης της ουσίας.

Τα είδη της εξάρτησης

Η ψυχολογική εξάρτηση: Εκδηλώνεται μέσω της ευφορίας και της ευχαρίστησης που νιώθει το άτομο όταν πρόκειται να λάβει την ουσία. Λόγω αυτών των θετικών συναισθημάτων, και λόγω του ότι αν δεν λάβει την ουσία θα έχει στερητικά συμπτώματα και κατά συνέπεια αρνητικά συναισθήματα, το άτομο θέλει να λαμβάνει την ουσία συνεχώς.  Με αυτό τον τρόπο η ουσία εκτός από τη σωματική εξάρτηση, δημιουργεί και ψυχική εξάρτηση στο άτομο. Η ψυχολογική εξάρτηση θεωρείται ως πιο ισχυρή από την σωματική. Ένας χρήστης που βιώνει στερητικά συμπτώματα θα απαλλαγεί από αυτά σε λίγες ημέρες. Εντούτοις, τα συμπτώματα αυτά και η σωματική εξάρτηση αποτελούν τη πρόφαση για το άτομο ώστε να χρησιμοποιήσει την ουσία και πάλι λόγω της ψυχολογικής εξάρτησης που έχει.

Η σωματική εξάρτηση: δημιουργείται από την ανοχή που δημιουργεί στον οργανισμό η συχνή χρήση της ουσίας και η προσαρμογή της σε αυτή. Ο οργανισμός του ατόμου συνηθίζει σταδιακά την ουσία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι δόσεις που χρησιμοποιεί μέχρι εκείνη την στιγμή να μην προκαλούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα πια και να πρέπει να της αυξήσει. Όσο όμορφα νιώθει όμως το άτομο κατά τη διάρκεια της χρήσης της ουσίας, τόσο δυσάρεστα νιώθει μετά την απώλεια της επίδρασης της. Το άτομο  έχει σωματικά συμπτώματα όπως ιδρώτας και αισθήματα κρύου, πόνους στο στομάχι, στα πόδια και στα χέρια, καταρροή και ίσως και διάρροια και εμετό. Συμπτώματα δηλαδή που νιώθει ένας άρρωστος άνθρωπος. Μόλις λάβει και πάλι την ουσία τα συμπτώματα εξαφανίζονται και νιώθει και πάλι σωματικά υγιής.

Μην θέλοντας πάλι να νιώσει δυσάρεστα σωματικά, ο χρήστης αναζητεί και λαμβάνει και πάλι την ουσία και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.   Η σωματική εξάρτηση δεν εκδηλώνεται μόνο με τη διακοπή της χρήσης της ουσίας αλλά ακόμα και με την μείωση της λόγω των επιπτώσεων που έχει δημιουργήσει η κατάχρηση της

Τα στάδια της εξάρτησης

Πειραματισμός:  Σε αυτό το στάδιο το άτομο έρχεται σε επαφή με την χρήση μέσω της προσφοράς άλλων ατόμων. Αυτό δημιουργεί πίεση στο άτομο λόγω των άλλων ατόμων και ξεκινά η χρήση είτε ατομικά είτε με τους άλλους. Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχουν επιπτώσεις στις καθημερινές λειτουργίες του ατόμου. Επίσης, αν και η δοκιμή ενδεχομένως να οδηγήσει στην εξάρτηση, από μόνη της δεν δημιουργεί εξάρτηση.

Ενεργή αναζήτηση:  Σε αυτό το στάδιο το άτομο αρχίζει να αναζητά την ουσία προκειμένου να έχει θετική διάθεση και αυτό οδηγεί στην επαφή του με χρήστες. Σταδιακά υπάρχουν επιπτώσεις μικρού βαθμού στις καθημερινές δραστηριότητες και στις επιδόσεις του ατόμου ενώ παράλληλα αλλάζουν τα άτομα με τα οποία κάνει παρέα.

Ενασχόληση:  Σε αυτό το στάδιο η χρήση αυξάνεται σημαντικά. Εμφανίζονται επίσης και οι εξαρτήσεις. Οι συνέπειες γίνονται πιο έντονες και ειδικά οι οικονομικές λόγω των χρημάτων που πρέπει να διατίθενται για τη συχνή χρήση της ουσίας. Διαταράσσεται η διατροφή και ο ύπνος του ατόμου. Η συμπεριφορά του είναι επικίνδυνη και δεν λαμβάνει κανένα μέτρο προφύλαξης. Η απόδοση του μειώνεται σε όλους τους τομείς και σταδιακά οδηγείται στην απομόνωση λόγω της διατάραξης των σχέσεων του με τους άλλους.

Εξάρτηση:  Η χρήση είναι το μοναδικό ενδιαφέρον του ατόμου και γι’ αυτό συναναστρέφεται κυρίως με άτομα που είναι και αυτά στη χρήση. Αυξάνεται ο κίνδυνος για παράνομες δραστηριότητες και νομικές εμπλοκές. Η χρήση είναι ατομική και η δόση μεγάλη. Τα συμπτώματα και οι συνέπειες στην υγεία είναι πολλά και σημαντικά.   

Παράγοντες  εξαρτητικής συμπεριφοράς

• Ατομικοί παράγοντες, που αφορούν κυρίως επίκτητα στοιχεία του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του ατόμου, όπως ανεπαρκείς ικανότητες, χαμηλή αυτόεκτίμηση, έλλειψη αυτοελέγχου, κ.ά.
• Σχολικοί παράγοντες όπως έλλειψη δεσμού με το σχολείο ή χαλαροί-ασυνεπείς κανόνες, κ.ά.
• Κοινωνικοί παράγοντες, καθώς η γειτονιά και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας επηρεάζουν και μπορεί να αποτελέσουν παράγοντα επικινδυνότητας ως προς την χρήση ουσιών.
• Το γενικότερο οικογενειακό περιβάλλον, η συμπεριφορά των γονέων, ο τρόπος  διαπαιδαγώγησης του ατόμου, οι πρώιμες εμπειρίες του, παίζουν βασικό ρόλο στην πιθανή εξέλιξη του σε ένα εξαρτημένο άτομο.

Οικογενειακοί παράγοντες επικινδυνότητας

Μη ορθή επικοινωνία των μελών βάσει του γονεϊκού ρόλου: Εδώ παρατηρείται η ύπαρξη συγκρουσιακών σχέσεων ανάμεσα στα μέλη, π.χ. μητέρα-γιός ή πατέρας κόρη. Επίσης συχνά περιγράφεται από τα ουσιοεξαρτημένα άτομα ο πατέρας στο ρόλο του αυταρχικού, βίαιου και τιμωρητικού είτε απέναντι στο παιδί είτε απέναντι στη μητέρα έχοντας ως αποτέλεσμα το παιδί να βρίσκεται σε διαρκές άγχος και φόβο. Αναφορικά με την μητέρα συχνά περιγράφεται στο ρόλο της υπερπροστατευτικής.

Ελλειμματική η δυσλειτουργική εποπτεία του γονέα στο παιδί

Δηλαδή, ο γονέας δεν επιδιώκει κάποια μορφή πειθαρχίας, π.χ. πολύ χαλαρά όρια ή απουσία ορίων. Στην αντίθετη περίπτωση, μπορεί ο γονέας να επιδιώκει την πειθαρχία με μη αποτελεσματικούς τρόπους, όπως με το να επιβάλει πολύ αυστηρούς ή αντιφατικούς κανόνες.

Ανεκτική στάση ή μη αρνητική αντίληψη απέναντι στην ύπαρξη εξαρτητικών συμπεριφορών ή χρήση ουσιών μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον

Πολλές φορές η εικόνα της χρήσης ουσιών ή η ύπαρξη μιας εξαρτητικής συμπεριφοράς αποτελεί μία «οικεία» εικόνα μέσα στην οικογένεια όπως για παράδειγμα όταν οι γονείς κάνουν χρήση ουσιών. Αυτή η κατηγορία παιδιών αποτελεί υψηλή ομάδα κινδύνου, ιδίως όταν λόγω χρήσης γονέων υπάρχει: ελλειμματική φροντίδα, μη σταθερή στέγη, διαμονή άλλων χρηστών στο σπίτι, χρήση και πώληση ουσιών ενώ τα παιδιά είναι παρόντα, εύκολη πρόσβαση στις ναρκωτικές ουσίες εάν το παιδί επιδιώξει να τις βρει, συναναστροφή γονέων μόνο με χρήστες και απομόνωση από τον υπόλοιπο κοινωνικό περίγυρο.

Πρόωρος ή απροσδόκητος θάνατος: Ένας πρόωρος ή απροσδόκητος θάνατος που μπορεί να συμβεί σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα ουσιοεξάρτησης ειδικότερα για άτομα που βρίσκονται στην εφηβεία ή παιδιά μικρότερα από 11 χρονών καθώς υπάρχει έλλειψη συναισθηματικών δεσμών.

Τραυματικά γεγονότα: Γεγονότα όπως διαζύγιο γονέων, ψυχική ασθένεια κάποιου μέλους μέσα στην οικογένεια, οικονομικά ή κοινωνικά προβλήματα της οικογένειας ή έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης και δικτύωσης, μπορούν να έχουν ως συνέπεια τη διαμόρφωση μιας δυσάρεστης συναισθηματικής ατμόσφαιρας. Πολλές φορές το νεότερο μέλος της οικογένειας καλείται να διαχειριστεί και προσαρμοστεί στην αλλαγή του τρόπου ζωής.

Ύπαρξη σωματικής η σεξουαλικής κακοποίησης: Πολύ συχνά στα ιστορικά των ενήλικων τοξικομανών συναντάται η ύπαρξη σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης στην παιδική ηλικία και αυτό αποτελεί ένα τραυματικό γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην ουσιοεξάρτηση . Οι οικογένειες που βρίσκονται σε εξάρτηση εμφανίζουν ως χαρακτηριστικά τους παράγοντες επικινδυνότητας. Στο πλαίσιο τους δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου κανόνες ή όρια. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν μία σύγχυση λόγω των αντιφατικών μηνυμάτων που λαμβάνουν και θολώνει η κρίση τους. Οι γονείς έχουν αντίθετες απόψεις και στάσεις και το παιδί προσπαθεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον της οικογένειας του μέσα από τη χρήση.

Βοήθεια  και αντιμετώπιση

 Η εξάρτηση εδραιώνεται στις περιπτώσεις που ο μελλοντικός χρήστης είναι ψυχολογικά ευάλωτος. Απαιτείται μία ελλειμματικότητα και αστάθεια των ψυχολογικών του λειτουργιών. ∆εν εθίζεται κάποιος που μία φορά για διαφόρους λόγους δοκίμασε μία ναρκωτική ουσία. Ο Olivenstein υποστηρίζει ότι η εξάρτηση προκύπτει όταν μία προσωπικότητα με ελλείμματα σε κάποια στιγμή συναντάται με την ουσία και οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη χρήση της. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εξάρτηση ως φαινόμενο περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες και παραμέτρους και είναι ιδιαίτερα δυναμικό, σύνθετο και περίπλοκο.

 Η αντιμετώπιση της χρήσης από την οικογένεια έχει μεγάλη σημασία και αυτό αφορά και τον εντοπισμό της. Τα μέλη μίας οικογένειας τείνουν να προστατεύουν ο ένας τον άλλον αλλά να παρέχουν και στον εαυτό τους προστασία στο σύστημα της. Για τους παραπάνω λόγους ο χρήστης δεν θέλει να αποκαλύψει στην οικογένεια του την κατάσταση και προσπαθεί να προφυλάξει τον εαυτό του με κάθε τρόπο. Με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Μπορεί να βλέπουν ότι το άτομο έχει αλλάξει συμπεριφορά αλλά προσπαθούν να τη δικαιολογήσουν αναζητώντας αιτίες και εξηγήσεις .  

Όταν στο τέλος αποκαλύπτεται το πρόβλημα της εξάρτησης , τα μέλη προσπαθούν να το αποκρύψουν και να μην μαθευτεί και προσπαθούν να το λύσουν με δικούς τους τρόπους. Οι περισσότεροι παραγνωρίζουν τη σημασία της θεραπείας και δεν υπολογίζουν την ψυχολογική εξάρτηση διότι δεν ξέρουν πως να το αντιμετωπίσουν και φοβούνται ότι θα εκτεθούν και έτσι περιορίζονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σταδιακά το πρόβλημα να εμφανιστεί και πάλι και η οικογένεια που έχει εξαντληθεί σωματικά, ψυχολογικά και οικονομικά, να μην μπορεί να το αντιμετωπίσει (ΚΕΘΕΑ).

H οικογένεια συνήθως παραβλέπει τις ενδείξεις και τις προειδοποιήσεις που υπάρχουν για τη χρήση των ουσιών θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα καταφέρει να αποφύγει τις συνέπειες. Η στιγμή της αποδοχής και της συνειδητοποίησης της χρήσης προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα στην οικογένεια όπως αγωνία, τρόμο αλλά και πανικό. Είναι η στιγμή που τα πάντα αλλάζουν.

Όταν η οικογένεια αποδεχτεί την κατάσταση και τα προβλήματα που δημιουργεί η εξάρτηση, τότε ξεκινά και η εκπαίδευση που χρειάζεται προκειμένου να μεταβληθεί η συμπεριφορά τόσο του χρήστη όσο και της οικογένειας του.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αλλαγή των μελών της οικογένειας γίνεται για την αντιμετώπιση της κατάστασης και δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την μεταβολή της συμπεριφοράς του χρήστη.

• Η οικογένεια πρέπει να αντιμετωπίσει την κατάσταση με ψυχραιμία. Αυτό ισχύει και για τα πρώτα στάδια της χρήσης αλλά και για τις συνέπειες που μπορεί να υπάρχουν από την αποχή στην οποία πρέπει να θυμούνται τις θετικές συνέπειες. Επιπλέον, στην περίπτωση που ο χρήστης βρίσκεται υπό την επήρεια θα πρέπει να τον αγνοούν.
• Η οικογένεια δεν θα πρέπει να προσπαθεί να καλύψει τις αρνητικές συνέπειες της συμπεριφοράς του χρήστη ώστε να αναγκαστεί να τις βιώσει. Αν η οικογένεια καλύπτει συνεχώς τον χρήστη τότε δεν θα μπορέσει να κατανοήσει ότι αυτός ευθύνεται για τις συνέπειες και δεν θα οδηγηθεί στην αλλαγή. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι αν οι συνέπειες δημιουργούν κίνδυνο για τη ζωή του χρήστη τότε θα πρέπει να υπάρχει παρέμβαση από την οικογένεια.
• Η οικογένεια θα πρέπει να ανταμείβει το άτομο για την αποχή του (π.χ. ένα φαγητό που του αρέσει, κάποιο δώρο, χειρονομίες αγάπης, κ.ά.) αλλά παράλληλα να του ζητά να τη συνεχίσει. Η συζήτηση αυτή θα πρέπει να γίνεται όταν ο χρήστης δεν κάνει χρήση ουσιών και υπάρχει θετικό περιβάλλον και κλίμα.
• Η οικογένεια θα πρέπει να χρησιμοποιεί μία αποτελεσματική επικοινωνία ακολουθώντας βασικούς κανόνες όπως τη συντομία, τη θετική στάση, τη σαφήνεια, την έκφραση των συναισθημάτων, την έκφραση κατανόησης για το τι βιώνει ο χρήστης, την αποδοχή της ευθύνης της και την προσφορά βοήθειας.
• H οικογένεια θα πρέπει να φροντίζει να δημιουργεί ευχάριστες στιγμές και περιβάλλον μέσα από κοινές δραστηριότητες.
• Η οικογένεια θα πρέπει να μάθει να αποφεύγει ή να διαχειρίζεται τα περιστατικά βίας. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζει την ενδεχόμενη απειλή και να υιοθετεί μία ήρεμη συμπεριφορά που δεν θα οξύνει τη σύγκρουση. Θα πρέπει να απευθύνεται στο χρήστη με ηρεμία εξηγώντας του τι συμβαίνει και γιατί δεν πρέπει να έχει αυτή την συμπεριφορά. Αν η κατάσταση δεν είναι διαχειρίσιμη από την οικογένεια, η κλήση της αστυνομίας είναι ένας τρόπος για να καταλάβει ο χρήστης ότι η οικογένεια του δεν θα ανεχτεί βίαιη συμπεριφορά εκ μέρους του.
• Η οικογένεια όταν βλέπει ότι ο χρήστης έχει κινητοποιηθεί θα πρέπει να του προτείνει θεραπεία.
• Η οικογένεια θα πρέπει επίσης να έχει δραστηριότητες και ασχολίες που δεν αφορούν και δεν εμπλέκουν το χρήστη ώστε να μπορεί να χαλαρώνει από την κατάσταση.
• Η οικογένεια θα πρέπει να είναι σε θέση, όταν είναι απαραίτητο, να δώσει τελεσίγραφο στο χρήστη αλλά και να το τηρήσει κιόλας (Μισουρίδου, 2015).

 Για να επανέλθει η ισορροπία μέσα στην οικογένεια το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι ο χρήστης να σταματήσει τη χρήση των ουσιών. Χωρίς την αποχή δεν είναι δυνατό να αναδυθούν και να εντοπιστούν τα προβλήματα που υπάρχουν γιατί η χρήση αποτελεί κάλυψη γι’ αυτά.

 Παρακάτω θα αναφερθούμε στην σημαντικότητα που μπορεί να έχουν οι σημαντικοί άλλοι (γονείς, σύζυγοι, παιδιά) στα 3 κύρια στάδια της απεξάρτησης:

Στάδιο της κινητοποίησης :  Σε αυτό το στάδιο, ακόμα και στην περίπτωση που το άτομο δεν είναι έτοιμο για αλλαγή, μπορεί να αντιλαμβάνεται πως η εξάρτηση του προκαλεί προβλήματα στην καθημερινή του ζωή και οι σημαντικοί άλλοι μπορούν να «προσανατολίσουν» το άτομο διερευνώντας καλύτερα το πρόβλημα της εξάρτησης του, παραπέμποντας τον σε έναν ειδικό. Εφόσον αυτοί  έχουν αποδεχτεί το πρόβλημα της ουσιοεξάρτησης του ατόμου, τότε μπορούν να αποτελέσουν «πηγή» υποστήριξης και ενθάρρυνσης για το εξαρτημένο μέλος ώστε να ζητήσει βοήθεια.

 Στο στάδιο της αλλαγής: το άτομο σκέφτεται σοβαρά να αλλάξει την εξαρτητική του συμπεριφορά, καθώς είναι πλέον ορατές οι συνέπειες της χρήσης, προκαλώντας πληθώρα προβλημάτων στην οικογενειακή, κοινωνική, οικονομική ζωή του ατόμου, καθώς και πιθανά προβλήματα υγείας.

Στάδιο της συνέχισης και της σταθεροποίησης της αλλαγής : το άτομο είναι έτοιμο να κάνει την προσπάθεια αλλαγής όμως δεν έχει θέσει σε πλήρη εφαρμογή το σχεδιασμό επίτευξης του στόχου.   

Ο ρόλος της οικογένειας στην πρόληψη

Τα παιδιά πρέπει να μάθουν για τα ναρκωτικά και τα αποτελέσματα που επιφέρει η χρήση τους, από τα πρόσωπα του άμεσου οικογενειακού τους περιβάλλοντος, που πρέπει πάντα να τα πλησιάζουν και να τους μιλούν με αληθινό ενδιαφέρον, προσπαθώντας να αποτελούν σωστά πρότυπά τους . Η σωστή ενημέρωση των γονέων είναι απαραίτητη γιατί μέσω αυτής μπορούν να απομυθοποιήσουν τα ναρκωτικά στα παιδιά τους.

• Να διατηρούν την επαφή με τα παιδιά τους συνεχώς.
• Να παρέχουν στα παιδιά τους ένα κλίμα στο οποίο μπορούν να καλλιεργηθούν η αυτοπεποίθηση τους, ο σεβασμός και η αξιοπρέπεια.
• Να συζητούν με τα παιδιά τους σε ένα ισοδύναμο επίπεδο και να μην τα υποτιμούν.
• Να εδραιώνουν στην οικογένεια υγιείς και ειλικρινές αρχές.
• Να συμπαραστέκονται στα παιδιά τους όταν κάνουν λάθη ή όταν αποτυγχάνουν.
• Να επιδεικνύουν προθυμία να ακούσουν τα προβλήματα των παιδιών τους.
• Να επιλέγουν το κατάλληλο σχολείο για τα παιδιά τους.
• Να φροντίζουν ώστε τα παιδιά τους να συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες.

Να επιδεικνύουν τρυφερότητα προς τα παιδιά τους και να τους συμπαραστέκονται χωρίς απειλές και τον φόβο τιμωρίας.

Να επιδεικνύουν οι ίδιοι σωστή συμπεριφορά στην κατανάλωση φαρμάκων, αλκοόλ, καπνού, κ.ά. (Μητρόπουλος, 1999).

Για περισσότερες πληροφορίες μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο email: autosinidisia@gmail.com ή στα τηλέφωνα του γραφείου μας 27215 51720.

Με εκτίμηση
Αριστομένης Νικολόπουλος
Ψυχολόγος / ψυχοθεραπευτής